بنچاق چیست و چه تفاوتی با سند دارد؟

بنچاق چیست و چه تفاوتی با سند دارد؟ این یکی از سوالاتی است پرتکراری است که افراد امروزه می‌پرسند، البته که در زمان‌های قدیم‌تر بنچاق مورد استفاده قرار می‌گرفته است و کاملا منطقی است که افراد مدرن اطلاع کمتری از این نوع سند داشته باشند. در کشورمان ایران، اسنادی مالکیت مانند مبایعه‌نامه، بنچاق و قولنامه در طول تاریخ استفاده‌های مختلفی داشته است.

اولین موضوعاتی که بشر از ابتدای سکونتش با آن سرو کله زده است «موضوع مالکیت» است. جوامع مختلف همواره با این مسئله که انسان محلی را باید تصرف کند تا از تعرض در امان باشد، درگیر بوده‌اند. در این راستا در کشورهای مختلف «اسناد مالکیت» به عنوان وسیله‌ای برای شناسایی مالکیت افراد بر املاک مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

بنچاق چیست؟

همانطور که گفته شد بنچاق در گذشته بیشتر مورد استفاده قرار می‌گرفته است. بنچاق یک سند مالکیت بود که در پی تصویت قانون ثبت مورد استفاده قرار می‌گرفت. این سند در آن زمان‌ها توسط افرادی که سواد داشتند نوشته می‌شد و به دنبال آن علما و مراجع دینی آن را تأیید می‌کردند به اندازه سند مالیکت ارزش داشت. از این موضوع می‌توان متوجه شد که در آن زمان سند رسمی به شکل امروزی اصلا وجود نداشته است و بنچاق یک سند ملک محسوب می‌شد.

بعد از تعریف اینکه بنچاق چیست به این می‌رسیم که امروزه هم سندی به همین نام وجود دارد اما نسبت به گذشته معنا، ارزش و نحوه استفاده از آن تغییر کرده است. این تغییرات بعد از تصویب قانون ثبت اتفاق افتاد. امروزه بنچاق سندی محسوب می‌شود که بعد از نقل و انتقال رسمی ملک توسط دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده و به عنوان یک سند رسمی شناخته می‌شود.

تمامی مشخصات ملک، جزئیات و متعلقات مانند شماره‌ سریال‌های آب، برق، تلفن، گاز و… در بنچاق ذکر می‌شود که همه این موارد در دفترچه مالکیت یا سند منگوله‌دار وجود ندارد.

کاربرد بنچاق

در گذشته بنچاق به عنوان سند مالیکت شناخته می‌شد. اما امروزه مشخصات ملک نیز در آن قید می‌شود. کاربری‌های مسکونی،زمین، تجاری و همچنین آپارتمان‌ها همگی بنچاق دارند. با توجه به این، می‌توان گفت مهم‌ترین کاربرد آن اثبات مالکیت بر ملک، زمین و ویلا بوده است.

اما امروزه بنچاق برای اثبات مالکیت کفایت نمی‌کند و باید تبدیل به سند تک برگی شود. چرا که سند تک برگی ملک امروزه دارای اعتبار و نزد مراجع قانونی معتبر می‌باشد.

بنچاق چه ویژگی‌هایی دارد؟

بنچاق برگه‌ای به اندازه ‌A2 است که تنها در اختیار مالکین قرار می‌گیرد و می‌توان گفت پیش‌نیازی برای دریافت سند ملک است. بنچاق در گذشته میان افراد جهت خرید و فروش املاک اعتبار داشته است که توسط افراد مورد اعتماد و شناخته شده که باسواد نیز بودند بصورت دستی نوشته و به مهر و امضاء می‌رسید. در زمان قدیم بنچاق همان سند منگوله‌دار بوده است که بعد از اینکه اسناد دفاتر اسناد رسمی بوجود آمد ظاهر و شکل رسمی‌تری به خود گرفت.

یکی از ویژگی‌های بنچاق و به دنبال این سوال که « بنچاق چیست » این است که اطلاعاتی در آن گنجانده شده که سرنشت ملک را برای شما مشخص می‌کند. حتی می‌توان معاملات مسکن که پیش از آن انجام شده را از آن اطلاع پیدا کرد. شما در صورت نداشتن بنچاق ملک خود می‌توانید برای انجام معامله به دفاتر اسنادی که معاملات و یا عملیات ثبت ملک در آنجا انجام شده، مراجعه کنید. گاهی اوقات نیز در هنگام انجام معامله، دفتر اسناد رسمی از دفترخانه قبلی که معامله ملک در آن انجام شده درخواست بنچاق می‌کنند.

فرق سند رسمی با بنچاق

اگر هم اکنون از واژه «بنچاق» استفاده می‌شود منظور همان اسناد دست‌نویس قدیمی است که به عنوان سند مالکیت از آن استفاده می‌شده است. امروزه در جواب سوال بنچاق چیست باید بگوییم که همان برگ معاملات تک برگی است که در میان مردم به بنچاق معروف است. این سند کم کم در میان مردم به قانون راه یافته است وگرنه در قانون ثبت اسناد و املاک واژ‌ه‌ای به نام بنچاق دیگر وجود ندارد.

در واقع امروزه قانون به بنچاق «برگ معاملات تک برگی» می‌گوید که تمام جزئیات،‌ متعلقات و مشخصات ملک و شماره‌های مربوطه مانند آب، گاز، برق، تلفن و… در آن ذکر شده است.

تبدیل بنچاق به سند چگونه صورت می‌گیرد؟

از سال ۱۳۹۱ دولت با تصویب قانون، هر بنچاقی که به موجب خرید و فروش ملک و یا انتقال سند مالکیت به دفاتر اسناد رسمی وارد می‌شود، پس از آنکه نقل و انتقال آن انجام شود بنچاق به سند تک برگی تبدیل می‌شود و به شکل امروزی به افراد تحویل داده می‌شود. بنابراین الزامی است که املاکی که بعد از سال ۱۳۹۱ معامله شده‌اند اگر دارای بنچاق باشند باید آن را به سند تک برگی تبدیل نمایند. مدارکی که برای تبدیل بنچاق به سند تک برگ مورد نیاز است به شرح زیر است.

مدارک مورد نیاز برای تبدیل بنچاق به سند تک برگ:

• به همراه داشتن بنچاق و تکمیل کردن فرم خلاصه معامله
• اصل سند مالکیت منگوله‌دار در صورت وجود
• ارائه کد ملی و آدرس مالک در صورتی که مالک خریدار جدیدی باشد
• آدرس و کد پستی ملک
• ارائه فرم درخواست سند تک برگی

برای مطالعه بیشتر: مراحل انتقال ملک اوقافی چگونه است؟

برای تبدیل بنچاق به سند تک برگ چه مراحلی را باید طی کرد؟

مراجعه به دفتر اسناد رسمی: در صورت داشتن سند منگلوله‌دار باید ابتدا به دفتر ثبت اسناد رسمی مراجعه کنید.

استعلام سند قبلی: این کار سبب می‌شود که بفهمیم یند بازداشتی است یا در توقیف دادگستری؟ در رهن بانک است یا خیر؟ بنابراین قبل از انجام مراحل اصلی باید یک استعلام از سند قبلی گرفته شود.

تسویه بدهی با شهرداری: در صورتی که بخواهید سند تک برگی دریافت کنید باید حتما عوارض شهرداری ملک را پرداخت کنید و به شهرداری هیچگونه بدهی نداشته باشید. در صورت پرداخت نکردن عوارض شهرداری گواهی پایان‌کار صادر نخواهد شد و در نتیجه سند تک برگی به شما تعلق نمی‌گیرد.

تسویه با دارایی: یکی دیگر از مراحل تبدیل بنچاق به سند تک برگی این است که اگر به اداره دارایی بدهکار هستید تمام آن را تسویه کنید. مانند مرحله قبل اگر شما مالیات ملک را پرداخت نکنید گواهی پایان کار برای شما صادر نمی‌شود.

مراجعه به اداره ثبت: در این مرحله شما باید فرم درخواست صدور سند تک برگ را پر کنید، در این مرحله ارائه اصل سند قبلی و ارائه مدارک و پرداخت هزینه‌های ثابت و جانبی به اداره ثبت توسط مالک الزامی است.

باجه پست اداره ثبت: در این مرحله و در نهایت برای اینکه سند تک برگ برای شما صادر شود و آن را دریافت کنید باید به باجه اداره پست مراجعه کرده و پاکت تحویل سند مالکیت را دریافت کنید و رسید را تحویل بگیرید.