انواع کاربری ساختمان + تعاریف

ساختمان‌هایی که در اطراف خود می‌بینید برخی برای سکونت و برخی دیگر برای تجارت، اداری، ورزشی و… مورد استفاده قرار می‌گیرند. در واقع کاربری ساختمان انواع مختلفی دارد. اینکه ساختمان چگونه و از چه طریق در این نوع کاربری‌ها قرار می‌گیرد با مجوز شهرداری مشخص می‌شود.
نوع کاربری ملک را شهرداری با توجه به طرح تفصیلی، چگونگی استفاده از آن ملک و فعالیت‌های شهری مشخص می‌کند.
هر ساختمان قبل از اینکه کار ساخت و ساز را شروع کند باید پروانه ساختمان را از شهرداری بگیرد. در این پروانه ساختمان تمامی مشخصات فنی ساختمان و نوع کاربری آن به ثبت می‌رسد. تغییر دادن نوع کاربری بدون مجوز از شهرداری ممنوع بوده و پیگیرد قانونی دارد.

کاربری ساختمان چیست؟

هدف از ساخت و ساز ساختمان را کابری ساختمان می‌گویند به معنای اینکه ما مجاز هستیم ساختمان را در کدام حوزه و برای چه فعالیتی بنا کنیم. برای تعیین کاربری ساختمان طبق ماده ۱۰۰ شهرداری مالکان قبل از شروع ساخت و ساز باید پروانه ساختمان را و مجوز‌های مربوطه را از شهرداری دریافت کنند.
برخی از مالکان بعد از احداث ساختمان شروع به فعالیت در حوزه‌ای غیر از کاربری که توسط شهرداری ثبت شده است می‌کنند در این گونه مواقع مالک باید کابری ساختمان را توسط شهرداری تغییر دهد.

کاربری مسکونی

کابری مسکونی یکی از انواع کاربری ساختمان است که خانوارها به صورت موقت یا دائمی در آن سکونت دارند و سه دسته از انواع ملک آپارتمانی، ویلایی و کلنگی می‌شود.
ساختمان‌های مسکونی معمولا در محدوده و اطراف شهر با تراکم‌های مختلف وجود دارند و قابلیت این را دارند که افراد در آن سکونت کنند. اما با افزایش جمعیت ساختمان‌هایی که چندین واحد دارند رو به افزایش است و تمامی اجزاء ساختمان از جمله پارکینگ، راه‌پله، ورودی اصلی بین همه واحدها مشترک است. به این گونه بخش‌ها که در آپارتمان‌ها با یکدیگر مشترک هستند مشاع گفته می‌شود.

اما ممکن است تصور کنید آپارتمان‌ها فقط برای کاربری مسکونی به کار می‌روند، اما شما دارید اطراف خود می‌بینید که آپارتمان برای مقاصد اداری و تجاری نیز استفاده می‌شوند. پس بنابراین برای آپارتمان می‌توان مجوز کاربری تجاری و اداری نیز اخذ کرد.

کاربری تجاری

ساختمان‌هایی می‌توانند در حوزه کاربری تجاری قرار بگیرند که پروانه ساخت آن‌ها برای مقاصد اداری و تجاری صادر شده باشد. کاربری ساختمان تجاری محلی است که افراد در آن به تجارت مشغول هستند. این فعالیت‌ها می‌تواند در حوزه‌هایی همچون مغازه، رستوران، شرکت‌های فناوری اطلاعات، آژانس‌های مسافرتی و… باشند.
واحدهایی که تحت پوشش قانون نظام صنفی یا تابع قانون تجارت باشند در دسته کاربری تجاری قرار می‌گیرند.

کاربری کشاورزی

زمین‌هایی که از نوع زراعی و باغ باشند کاربری کشاورزی برای آن‌ها صادر می‌شود. زمین‌هایی زراعی انواعی از محصولاتی که بازده سریعی دارند مثل گندم، ذرت و انواع صیفی‌جات را در خود جای می‌دهند. این نوع زمین‌ها به وفور در روستاها یافت می‌شوند.

کاربری گردشگری

کاربری گردشگری تاسیساتی را شامل می‌شود که در جهت خدمت‌رسانی به گردشگرهای داخلی و خارجی فعالیت می‌کنند. این نوع تاسیسات در هر کجا اعم از شهرها و روستاها بنا می‌شوند. مجوز اینگونه تاسیسات علاوه بر شهرداری، از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز صادر می‌شوند.
هتل‌، مهانپذیر، ویلاها، مجموعه‌های گردشگری، سفره‌خانه‌های سنتی، دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی و مناطق نمونه گردشگری از جمله کاربری گردشگری هستند.

کاربری صنعتی

اغلب ساختمان‌ها و ملک‌هایی که در زمینه کابری صنعتی قرار می‌گیرند در شهرک‌های صنعتی و مناطق دور و خارج از شهر قرار دارند. ساختمانی که مجوز کاربری صنعتی را از شهرداری دریافت کرده باشد می‌تواند به تولید، توزیع و انبار کردن مشغول شود. کارگاه‌های تولیدی بزرگ، تعمیرگاه‌ها و کارخانجات از نوع کاربری ساختمان صنعتی می‌باشند.

کاربری خدماتی

از انواع کاربری ساختمان کاربری خدماتی است که همانند کاربری تجاری در آن کسب درآمد می‌شود. کاربری تجاری عام‌المنفعه است و تقریبا عوام مردم می‌توانند از خدمات آن‌ها استفاده کنند. مانند گرمابه‌های عمومی که در حوزه بهداشت و سلامت عمومی فعالیت می‌کند و از نوع کاربری خدماتی می‌باشد. به دلیل عام‌المنفعه بودن این‌گونه تجارت‌ها هزینه‌ای بابت دریافت مجوز شهرداری پرداخت نمی‌شود.

کاربری ورزشی

یکی دیگر از انواع کاربری ساختمان کاربری ورزشی است که استادیوم‌های ورزشی، باشگاه‌های ورزشی و زمین‌های بازی بزرگ از این دسته هستند. استخرهای سرپوشیده و روبازی که در آن شنا می‌کنید همگی مجوز کاربری ورزشی را از شهرداری دریافت کرده‌اند. این ملک‌ها آنقدر گسترش پیدا کرده‌اند که بخش خصوصی نیز در آن فعالیت می‌کند.

کاربری معدن

یکی دیگر از انواع کاربری ساختمان کاربری معدن می‌باشد که با توجه به منابع ارزشمند همچون سنگ‌های قیمتی، فلزات و خاک‌های مناسب و حاصلخیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر اینگونه منابع قابل بهره‌برداری و استفاده باشند جزو کاربری معدن محسوب می‌شوند. همانند دیگر کاربری‌ها، کاربری معدن نیز باید به ثبت برسد. اگر هم شخصی معدنی را کشف کند می‌تواند به عنوان مالک زمین آن را به عنوان کاربری معدن به ثبت برساند.

فاقد کاربری

اگر ملکی در هیچکدام از دسته‌هایی که نام برده شد قرار نگیرد اراضی فاقد کاربری هستند. این نوع ملک‌‌ها اغلب به عنوان ذخیره‌های شهری در نظر گرفته شده‌اند و یا هیچ‌گونه طرح جامعی برای آزادسازی آن‌ها در نظر گرفته نشده است.